Een zeevarende natie geeft uitdrukking aan de Vrede van Breda: twee admiraalsschepen varen gebroederlijk voor de wind – altijd een gunstige wind – en laten de vlaggen van hun naties daarmee letterlijk parallel wapperen; de ene met de Nederlandse Leeuw, de andere met de vier kwartieren van Groot-Brittannië.
Op de andere zijde van de penning de wapenschilden. De wimpel onderaan gewaagt van De Britse en Hollandse vrede 1667, BRITANnoBATAVaPAX 1667. Een vrede tussen twee buren, een verdrag tussen twee gelijkwaardige partners?
Als we naar de wapenschilden kijken, kunnen we al iets van de gevoeligheden bespeuren. De leeuw met een zwaard staat voor de Staten-Generaal, de strijdbare Verenigde Provinciën. In het Engelse schild gedetailleerd uitgewerkt de vier velden die staan voor de vier koninkrijken van de Engelse kroon: de harp staat voor Ierland, de hond voor Engeland, de eenhoorn voor Schotland en de Franse lelies voor Frankrijk. Dat laatste verbaast ons natuurlijk, maar in de zeventiende eeuw leefden de Engelsen (al) in een imperiale fictie: vanaf de elfde eeuw hadden grote delen van Frankrijk bij Engeland gehoord, maar die waren tijdens de honderdjarige oorlog (1337-1453) verloren gegaan. Sindsdien deden de Engelse koningen, hoewel er geen enkele kans bestond dat die historische situatie ooit zou terugkeren, graag alsof hun claims nog altijd overeind stonden en dat zich dus vier in plaats van drie koninkrijken onder hun kroon vielen.
De Engelse pretentie is van belang om het delicate en scheve karakter van deze vrede te begrijpen. Kijken we naar de lauwerkrans rond het lint waaraan beide wapenschilden zijn opgehangen. De lauwerkrans, de beloning voor de overwinnaar, wordt hier met opzet gelijkelijk over de twee partijen verdeeld. Maar was de Bredase vrede niet subiet gevolgd op de spectaculaire overwinning van de Republiek, die met het maritieme huzarenstukje in nota bene Engelse wateren het puikje van de vijandelijke vloot in lichterlaaie had gezet en het naar de Engelse koning vernoemde vlaggenschip naar Hellevoetsluis had ontvoerd om het daar als een circusbeer tentoon te stellen voor toeristen en dagjesmensen? Het was moeilijk voor de Nederlanders om niet al te triomfantelijk te doen over Chatham. De marine van de Republiek, toch een landje dat viermaal kleiner was dan Engeland, was overtuigend en afgetekend als kampioen uit de strijd gekomen. Maar voor het trotse Engeland was het ronduit pijnlijk de vrede van Breda te moeten tekenen. Als de Republiek de helft minder van de Engelse slagschepen had vernietigd had Karel II beslist een manier geweten onder de vrede uit te komen. Maar met Chatham had de Nederlandse kabouterrepubliek de Engelse reus de arm op de rug gedraaid. Het was een vernedering die de Engelse koning niet zou vergeten.